Wie was er eerst: de haas of het ei?

Pasen

Pasen is wereldwijd één van de belangrijkste christelijke feesten. Maar ook een feest met een paar vreemde tradities: waar komen die paashaas en paaseieren eigenlijk vandaan?

Bekijk beknopte versie

Met Pasen vieren de christenen de opstanding van Jezus Christus. Volgens de bijbel stierf Christus op Goede Vrijdag aan het kruis en stond na drie dagen weer uit de dood op. Maar een verhaal over hazen en eieren komt niet in de bijbel voor.

Het woord Pasen is in Nederland afkomstig van het Joodse Pascha-feest. Maar in Engeland en de VS heet dit christelijke feest Easter en in Duitsland Ostern. Dit zou te herleiden zijn naar de Germaanse godin Ostara. In een mythe zou zij een gewond vogeltje in een haas hebben veranderd. De haas keerde daarna elk jaar terug om gekleurde eieren te leggen.

Struisvogelei met kralen, gemaakt door Mbugu in Tanzania. Dit amulet in de vorm van een ei diende als vruchtbaarheidsteken. Het werd van moeder op dochter overgegeven bij haar huwelijk. Het wordt boven het bed gehangen. AM-17-2042

Vergeten lente

Volgens een ander verhaal zorgde de godin Ostara ervoor dat de lente begon. Daarmee was ze een keer te laat en als goedmakertje veranderde ze een vogel in een haas. Die haas kon één dag in het jaar eieren leggen; de dag waarop Ostara werd vereerd. Door het eeuwenlang doorvertellen ontstonden verschillende versies maar allemaal met dezelfde uitkomst: een haas die eieren legt.

Links: Netsuke, Japan, hout, RV-2088-33 | Rechts: Netsuke, Japan, laat 18e eeuw, been of hoorn of hertshoorn, RV-2088-74

Maar wat hebben hazen te maken met het christelijke Paasfeest? Sommige wetenschappers denken dat zendelingen heidenen probeerden te bekeren door heidense en christelijke rituelen te combineren. Maar wetenschappers zijn het er niet over eens of dit klopt. Er wordt zelfs sterk getwijfeld of Ostara wel echt vereerd werd.

Emoe ei met strijdscenes, 1889, Australië, RV-2840-1

Nieuw leven

Zijn er dan misschien nog andere verklaringen? In verschillende culturen wereldwijd is het ei een symbool van wedergeboorte. In Iran bijvoorbeeld wordt al eeuwenlang het nieuwe jaar (Nowruz) ingeluid met geverfde eieren. Nowruz valt rond 21 maart en viert het begin van de lente en nieuw leven. Pasen draait ook om wedergeboren worden. Misschien is de paashaas er later bij bedacht en was het ei er het eerst? De paashaas blijft dus een mysterie. Desalniettemin: Fijne Pasen!