Lodewijk Pincoffs: een vermetele ondernemer liet zijn sporen na in Rotterdam en het Wereldmuseum

Lodewijk Pincoffs was in 1869 de belangrijkste oprichter van de Afrikaansche Handelsvereeniging (AHV). Deze firma haalde natuurproducten uit Congo zoals palmolie, kopal (een harssoort), ivoor en later vooral rubber. Die werden tegen Europese goederen geruild zoals katoen, kookgerei, geweren, buskruit en sterke drank. Binnen 10 jaar zette de AHV meer dan 40 handelsposten (factorijen) in Congo op – langs de kust en later landinwaarts. In 1880 ging de handelsfirma over in de Nieuwe Afrikaansche Handels-Vennootschap (NAHV). Beide handelsfirma’s waren typisch voorbeelden van het streven van vooral Europese landen om, in onderlinge stevige concurrentie, maar ook afstemming, Afrikaanse gebieden economisch snel uit te buiten.

Via de AHV legde hij contact met vele vooraanstaande mensen zoals de Belgische Koning Leopold II,  ontdekkingsreiziger Henry Stanley en Prins Hendrik, die in 1877 nog erevoorzitter van AHV werd. Hij was dus een heel actieve netwerker in de 19e-eeuwse kapitalistisch-kolonialistische tijd waarin hij leefde.

Fotobijschrift: In Wereldmuseum Rotterdam is een groot zilveren tafelpronkstuk met verwijzingen naar de handel te zien in de tentoonstelling Kolonialisme in Rotterdam. Lodewijk Pincoffs en Esther Rafaël kregen dit bij hun 25-jarig huwelijksjubileum in 1876 aangeboden door de toen ruim 100 medewerkers van de AHV in Congo. Met dank aan Museum Rotterdam (11904-A ). 

In 1879 werd geheel onverwacht bekend dat Pincoffs de stad, de AHV en de Rotterdamsche Handelsvereeniging jarenlang grootscheeps bedrogen had met ongedekte leningen ter waarde van vele miljoenen guldens – toen een ongehoord hoog bedrag. Dit betekende zijn abrupte neergang. De AHV ging failliet en vele beleggers werden zwaar benadeeld. De AHV bleek al jarenlang verlieslijdend. Het bedrog kwam als een schok want tot dat moment liep iedereen met hem weg. Hij werd alom verguisd. Het wrange grapje deed de ronde, dat ‘Pincoffs de sterkste man van Nederland is, want hij heeft heel Rotterdam opgelicht’. 

Hij vluchtte in 1879 halsoverkop met zijn gezin naar de VS waar hij, niet bepaald bemiddeld, stierf.

Fotobijschrift: Spotprent op de vlucht van Lodewijk Pincoffs naar de Verenigde Staten, 15 mei 1879. Pincoffs staat in een trekschuit genaamd 'De Vliegende Hollander' met koffers en geldzakken. Links op het water zit in een klein bootje zijn mededirecteur A. Kerdijk. Prentmaker: Monogrammist JH (Nederland). (Rijksmuseum Amsterdam, RP-P-OB-89.270) Rijksmuseum, CC0, via Wikimedia Commons.

Een opvallende schenker van het Wereldmuseum Leiden was Anton Greshoff (1855-1905). Hij was bijna 30 jaar handelsagent van het NAHV in Congo en schonk heel veel etnografica. Verschillende collega’s volgden zijn voorbeeld. Het archief van het Wereldmuseum bevat  uitgebreide correspondentie tussen het museum en AHV en NAHV handelsagenten.