Nieuwe naam: Wereldmuseum

De nieuwe naam Wereldmuseum past in de lijn van de ontwikkelingen die de musea de laatste jaren hebben doorgemaakt. In de tentoonstellingen en activiteiten wordt telkens de verbinding gezocht tussen urgente mondiale thematiek en historische context, toegelicht vanuit meerdere perspectieven voor een zo volledig mogelijk wereldbeeld. Het Wereldmuseum onderzoekt wat het betekent om mens te zijn, wat onze connectie is met de wereld om ons heen en hoe we in relatie staan tot elkaar. Kenmerkend voor het Wereldmuseum is dat er artefacten en kunst vanuit de hele wereld getoond worden en telkens wordt verkend hoe mensen wereldwijd op verschillende manieren betekenis geven aan hun leven. En hoe zij hun soms tastbare, soms abstracte imprint op het leven maken. Dit moest terugkomen in het nieuwe beeldmerk. De handgeschreven letters W en M die samen een menselijke figuur vormen, kunnen elke keer door iemand anders op net een andere manier geschreven worden en zo een oneindige verscheidenheid tonen. Net als de mens zelf.

In 2014 fuseerden Tropenmuseum, Afrika Museum en Museum Volkenkunde. In 2017 werd tevens een intensief samenwerkingsverband aangegaan met Wereldmuseum Rotterdam. De musea hebben al jaren een gezamenlijke missie: inspireren tot wereldburgerschap. Vanaf 4 oktober 2023 dragen de vier locaties een en dezelfde naam: Wereldmuseum. Algemeen directeur Marieke van Bommel: ‘Met onze tentoonstellingen en activiteiten, maar ook in ons voortdurende onderzoek gaan we uit van een wereld die we met elkaar delen en waarin we elkaar beïnvloeden. We hopen aan te zetten tot begrip, compassie en empathie en daarmee bij te dragen aan een gelijkwaardigere, rechtvaardigere wereld. Een kritische blik naar binnen is ook op zijn plaats. Ons museum erkent zijn koloniale verleden. De collectie, bestaande uit circa 500.000 objecten en 700.000 foto's is voor een deel geroofd in het koloniale tijdperk.’

Het museum heeft de laatste tien jaar grote focus op dekolonisatie. Van Bommel: ‘In onze optiek gaat dekolonisatie over het loslaten en ‘ontleren’ van het eurocentrisch gedachtegoed dat zo verankerd zit in onze samenleving. Dat gedachtegoed past niet bij de gelijkwaardigere wereld waar wij met onze activiteiten aan willen bijdragen.’ Onderdeel van die dekolonisatie is het doorlopende onderzoek dat het museum doet naar de herkomst van de objecten in samenwerking met andere musea, overheid, universiteiten, maar vooral ook met herkomstgemeenschappen. In juli dit jaar vond de restitutie van 485 objecten aan Indonesië plaats. ‘Restitutie gaat ons om meer dan alleen het teruggeven van objecten. Het gaat over het nemen van verantwoordelijkheid voor onze eigen geschiedenis, erkenning van onrecht en een weg vinden naar herstel. En over respect voor anderen met wie we de planeet delen en het vinden van gezamenlijke toekomst', aldus Van Bommel. Het museum betrekt gemeenschappen actief bij de totstandkoming van tentoonstellingen. In 2018 publiceerde het museum in 2018 het boek Words Matter. De publicatie geeft inzicht in het effect van woordkeuze en geeft handvatten om andere keuzes te maken. ‘Het woordgebruik in onze musea is daar al op aangepast, nu vervolgen we deze ingeslagen weg met een nieuwe naam.’

Onder de nieuwe gezamenlijke naam zijn de musea toekomstbestendig en gaan ze een jaar vol mooie programmering tegemoet, over thema's die onze dagelijkse levens wereldwijd beïnvloeden.

Zo programmeren de Wereldmuseum locaties tijdens de Black Achievement Month dit najaar verschillende activiteiten. Centraal staan vertellingen over slavernij en de nalatenschap hiervan, maar er wordt ook gekeken naar de toekomst. Het in de schijnwerpers zetten van verschillende kunstvormen uit de zwarte gemeenschap, opent het pad naar het (her)vinden van waardigheid.

Op 30 november opent Wereldmuseum Rotterdam de tentoonstelling Kolonialisme en Rotterdam die toont hoe de wereldwijde erfenis van kolonialisme doorwerkt in de stad en waar lokale, nationale en internationale geschiedenissen samenkomen. Over de groei van de stad als gevolg van kolonialisme en de Rotterdamse kades als plek van vertrek en aankomst. En over de doorwerking van het koloniaal verleden in tradities en nieuwe stadscultuur, hoe de verheerlijking van het verleden terugkomt in straten en museumcollecties en wat de impact is op denkbeelden en maatschappelijke verhoudingen.

Wereldmuseum Leiden én Rotterdam besteden komend jaar aandacht aan Afrikaanse hedendaagse kunst. Er lijkt een kentering gaande te zijn: waar de eerste generatie modernistische kunstenaars zocht naar hun eigen identiteit binnen een postkoloniale wereld, zetten hedendaagse kunstenaars zich af tegen de culturele assimilatie en creëren een autonoom perspectief. De tentoonstellingen bieden reflecties op actuele maatschappelijke discussies rondom mondiale thema's als cultureel erfgoed, migratie en dekolonisatie.

Wereldmuseum Amsterdam komt in mei 2024 met de tentoonstelling Martial Arts. Vechtkunsten zijn bij uitstek een vorm van immaterieel cultureel erfgoed; als traditie, meditatie, sport, zelfverdediging, body culture. Over de hele wereld komen vechtkunsten in verschillende vormen voor. Sommigen hebben een aloude geschiedenis en meer dan een is populair geworden in andere werelddelen dan waar de specifieke vorm zijn oorsprong vond. Te zien hoe gelijksoortige culturele verschijnselen op verschillende plaatsen in de wereld voorkomen, doet ons nadenken over wat het betekent om gezamenlijk mens te zijn.