Viering van Afrikaanse hedendaagse kunst

ACHTERGROND

Afrikaanse en diasporakunstenaars zijn wereldwijd meer en meer vertegenwoordigd in tentoonstellingen, beurzen en biënnales. Maar dat was niet altijd het geval. Afrikaanse kunst, tentoongesteld in etnografische musea, was begin 20e eeuw weliswaar een inspiratiebron voor Europese moderne kunstenaars, in de ogen van velen werd het beschouwd als primitieve kunst. Een valse tweedeling tussen de continenten, naar de structuren en ideeën van het koloniaal systeem.

HEDENDAAGSE KUNSTCOLLECTIE VAN HET WERELDMUSEUM

Al tientallen jaren bouwt het Wereldmuseum aan een collectie beeldende kunst uit Afrika en de Afrikaanse diaspora waarbij het bieden van een mondiaal perspectief op kunst een belangrijke drijfveer is. Door langdurig kunstenaars te volgen en hun werk te verzamelen, is er een voor Nederland unieke collectie ontstaan. In de tentoonstelling In Schitterend Licht komen deze werken samen. Gastcurator Azu Nwagbogu – bekend van o.a. African Arts’Foundation, Buro Stedelijk en Lagos Photo Festival - selecteerde werken uit de museumcollectie en vulde deze aan met recent werk van andere hedendaagse kunstenaars. De kunstwerken corresponderen met elkaar over diverse thema's en bieden een nieuwe lens op het continent Afrika.

Azu Nwagbogu: ”Terwijl de eerste generatie modernistische kunstenaars op zoek was naar een nieuwe culturele authenticiteit binnen een postkoloniale wereld, putten hedendaagse kunstenaars uit geschiedenis en mythologie om nieuwe visies op Afrika en haar diaspora te vormen.”

DIVERSE PERSPECTIEVEN VAN DE KUNSTENAARS

Artistieke verbeelding is essentieel bij het adresseren van onderwerpen die het Wereldmuseum Leiden met deze tentoonstelling aansnijdt. Met grenzeloze creativiteit kaarten de kunstenaars onderwerpen aan als globalisatie, emancipatie en migratie. Zij verbeelden nieuwe werelden en halen inspiratie uit geschiedenis, erfgoed, folklore en spirituele tradities. Zo verwijzen Yinka Shonibare en Sanford Biggers met hun werk naar koloniale denkbeelden door Europese en Afrikaanse kunsttradities te vermengen. Ze draaien de rollen om en wijzen ons op het eurocentrisch gedachtegoed waaraan de opinie over kunst uit Afrika nog steeds onderhevig is. Daarmee bevragen ze thema’s als culturele uitwisseling, toe-eigening, hybriditeit en authenticiteit. En benadrukt het werk van de Zuid-Afrikaanse WonderBuhle de betekenis van spiritualiteit in het werk van veel Afrikaanse kunstenaars en getuigt het van een diepe verbondenheid met zijn gemeenschap.   

Andere kunstenaars geven via hun werk, soms impliciet dan weer expliciet, diverse perspectieven op de invloed van kolonialisme en hoe dit zich verhoudt tot actuele maatschappelijk thema's die over de hele wereld spelen. Ibrahim Mahama, Sammy Baloji en Cercle d'Art des Travailleurs de Plantation Congolaises (CATPC) leggen met hun werk de vernietigende impact van de koloniale uitbuiting bloot. En kunstenaars Kiluanji Kia Henda en Hélène Amouzou gaan met hun werk dieper in op de groeiende spanning rondom Afrikaanse migranten in Europa op dit moment. Het werk doet je nadenken over de mondiale uitdagingen waarvoor we als mens vandaag de dag staan. 

Met technische virtuositeit weten de kunstenaars hun persoonlijke ervaringen te verbeelden. Zo daagt Cubaanse kunstenaar Belkis Áyon aan de hand van haar inmiddels wereldberoemde grafische werk het patriarchaat in Cuba in de 20e eeuw uit. Deze topstukken uit de museumcollectie worden gecombineerd met werk van Marie-claire Messouma Manlanbien die alternatieve vormen van vrouw-zijn in onze hedendaagse wereld verbeeldt.

De tentoonstelling gaat ook in op de belangrijke rol die kunstenaars spelen als aanjagers van verandering die geschiedenissen opnieuw vormgeven. Diaspora kunstenaars in Europa en Amerika onderzoeken hun cultuur, tradities en erfgoed in deze geglobaliseerde wereld waarin culturele grenzen voortduren veranderen en vervagen. Zo tonen de kleurrijke foto's van James Barnor, gemaakt in Accra, trotse Ghanezen op de vooravond van de onafhankelijkheid. En geven zijn foto's, gemaakt in Londen, een unieke inkijk in het leven van mensen uit de diaspora in Londen. Hierdoor heeft hij culturele verbindingen tussen Ghana en Groot-Brittannië op prachtige wijze vastgelegd. Bodys Isek Kingelez creëerde met zijn futuristische maquettes voorstellingen van utopische steden die zijn visie op zijn land na de onafhankelijkheid weerspiegelen.   

Met deze en vele andere kunstenaars toont In Schitterend Licht de kracht, diversiteit en creativiteit van hedendaagse kunst uit Afrika en zijn diaspora. Alle kunstenaars in de tentoonstelling verhouden zich op hun eigen unieke manier tot hun culturele geschiedenis en creëren nieuwe perspectieven op de toekomst en het verleden. Door middel van een eigen beeldtaal en aan de hand van verschillende thema’s claimen zij zichtbaarheid van Afrika en zijn diaspora. Voor zowel de mensen en de cultuur als voor hun plek binnen het mondiale kunstsysteem.    

DEELNEMENDE KUNSTENAARS

Kwame Akoto/Almighty God, Hélène Amouzou, Joseph Tetteh-Ashong/Paa Joe, Belkis Ayón, James Barnor, Mary Enoch Elizabeth Baxter, Sammy Baloji, Sanford Biggers, Seyni Awa Camara, Cercle d'Art des Travailleurs de Plantation Congolaise (CATPC), Assane Dione, Victor Ehikhamenor, Ben C. Enwonwu, Johnson Eziefula, Kiluanji Kia Henda, Nermine Hammam, Jon Henry, Bodys Isek Kingelez, Abdoulaye Konaté, Erik Kpakpo, Sthenjwa Luthuli, Ibrahim Mahama, Tshibumba Kanda-Matulu, Wonder Buhle Mbambo, Marie-claire Messouma Manlanbien, Nandipha Mntambo, Emeka Ogboh, Yaw Owusu, Patta, Masaego Johannes Segogela, Twins Seven Seven (Olaniyi Osuntoki), Mariam Souali, Malick Welli, Yinka Shonibare CBE RA  

AZU NWAGBOGU

Azu Nwagbogu is een internationaal geprezen curator. In 2007 richtte hij de African Artists' Foundation (AAF) op, een non-profitorganisatie gevestigd in Nigeria, die Afrikaanse kunst en kunstenaars promoot. Hij leidde het Zeitz Museum of Contemporary Art in Kaapstad, is oprichter en directeur van het Lagos Photo Festival en hij initieerde Art Base Africa, een virtuele plek om hedendaagse Afrikaanse kunst te ontdekken. Ook is hij co-curator bij Buro Stedelijk, een plek voor opkomende kunstenaars en vormgevers verbonden aan het Stedelijk Museum Amsterdam, en curator van het Benin-paviljoen voor de Biënnale van Venetië 2024.

Azu Nwagbogu:”Het Wereldmuseum bouwt al jaren aan een voor Nederland unieke collectie. Door kunstenaars te volgen en hun werk structureel te verzamelen, biedt het museum een platform aan veel kunstenaars uit Afrika en haar diaspora.”

WERELDMUSEUM LEIDEN

Wereldmuseum Leiden heeft door zijn wetenschappelijke oriëntatie en verzamelgeschiedenis een focus op wereldwijde culturele geschiedenissen. De thema's die je hier terugziet zijn bijvoorbeeld religie of inheemse leefwerelden en hun strijd voor onafhankelijkheid en herstel van historisch onrecht. Maar ook over bekendere geschiedenissen, zoals die van de Azteken. De tentoonstellingen moedigen ons aan na te denken over wat het betekent om mens te zijn, wat onze connectie is met de wereld om ons heen en hoe we in relatie staan tot elkaar. Een hedendaagse kunsttentoonstelling zoals deze is een primeur voor Wereldmuseum Leiden, maar past er goed omdat de tentoonstelling een hedendaags Afrikaanse perspectief op belangrijke mondiale thema's geeft.       

In Schitterend Licht is te zien van 21 december 2023 t/m 3 november 2024 in Wereldmuseum Leiden.